Nobel Ödüllü İtalyan oyun yazarı, tiyatro yönetmeni, oyuncu ve aktivist Dario Fo, 90 yaşında yaşamını yitirdi.
Dario Fo, darbe girişiminin ardından oyunlarının Türkiye’de sahnelenmesine engel konulmasına ilişkin haberlerin ardından, “Bundan onur duyuyorum, ikinci kez Nobel kazanmak gibi” açıklamasını yapmıştı.
Dario Fo kimdir?...
24 Mart 1926’da Lombardiya Bölgesi’ndeki Sangiano kasabasında dünyaya gelen Dario Fo, oyunlarının temalarını güncel sorunlara dayandırdığı için “tiyatro karikatürcüsü”, “toplumsal ajitatör” ve “radikal palyaço” olarak nitelendiriliyordu.
Aykırı solcu kimliğiyle siyaset dünyasına sert göndermelerinden ötürü Fo, “Koronun dışında kalan solun adamı, bayraksız militan” olarak da anılıyordu.
Küçük kabare ve tiyatrolar için yergili revüler yazan bir metin yazarına yardım ederek kariyerine başlayan Fo, Oyuncu Franca Rame ile evlendi.
Fo çifti, 1959'da Dario Fo - France Rame Topluluğu'nu kurdu. "Canzonissima" adlı televizyon programında sundukları komik skeçlerle kısa sürede tanınan çift, daha sonra siyasal bir ajit-prop tiyatrosu geliştirdi.
İkilinin oyunları "Commedia dell'Arte" geleneğine dayanırken, Fo'nun kendi deyimiyle "resmi olmayan solculuk"la kaynaşmış bir tarzları vardı. 1968'de ise İtalyan Komünist Partisi'yle ilintili olan “Yeni Sahne” adlı bir başka topluluk kurdu.
1970'te Halk Tiyatrosu Topluluğu ile fabrika, park, spor alanı gibi halkın toplu olarak bulunduğu yerleri dolaşmaya başlamışlardır.
Fo, oyuncu olarak ise en çok, tek başına bir yetenek gösterisi yapmaya başladığı ve günümüze kadar sürdürdüğü Mistero Buffo'daki (1969) rolüyle tanındı.
Fo’nun, Türkiye'de tanınmasına yol açan “Bir Anarşistin Kaza Sonucu Ölümü (1970)” adlı eseri, İstanbul Devlet Tiyatrosu'nda 8 yıl sergilenmişti.
Fo'nun yazdığı önemli eserler arasında “Klaksonlar, Borazanlar ve Bırtlar (Diğer adıyla Yüzsüz)”, “Kadın Oyunları (1981)”, “Elizabeth, Neredeyse Kadın, Ödenmeyecek Ödemiyoruz (1974)” bulunuyordu.
Fo, 1981'de Sonning, 1986'da Obie, 1997'de Nobel Edebiyat, 1997'de ise İtalya Kültür ve Sanat Altın Madalyası ödüllerine layık görülmüştü.
Fo, işine olan tutkusunu, “Tiyatro yapmak, dünyanın en güzel işi” sözleriyle ifade ediyordu.
